Loading ...
QUMUQ ŞAIRLER
Elbrus (Ashar-Tav)
Ashar-Taw
Ashar-Taw, senden biyik tav bolmas,
Ana-Dol, senden ullu suv bolmas,
Arğumaq, senden ariv at bolmas,
Atollu, senden yahşı zat bolmas.
Ashar-Tawnu biyikligi ne bolsun,
Üstünden Palpan çırlap ötgen song.
Ana-Dolnu ulluluğu ne bolsun,
İçindeki şavşaq buzlar qatğan song.
Argumaqnı ariwlüğü ne bolsun,
Yarışlarda alaşağa yolun qoyup yortğan song
Atolunu yahşılığı ne bolsun,
İçkilerde bol ayağın golğa alıp,
Ayrı tizden yügünüp
Tengsizine «Sen sawluq» dep aytğan song.
Men Qazaqman, Qazaqman
Men Qazaqman, Qazaqman,
Dağıstanlı Qazaqman.
Tawlar bulan tüzlege
Altı ay yol uzaqman.
Teñiriden gelgen yazıwğa
Temirlerden yasap qaqğan qazıqman.
Temirleyin qattı dert yutup,
Tülübüz tunuq...
Yañırmay, bürkew getse yazıqman.
Tülübüzde tuman bürkew yol bara,
Deñizleyin dert tarqalmay tul bara.
Deñizleyin dert tarqalmas yollardan
Qısas qopğan xalq bara.
Başıbızğa taymas qısas qopğan soñ,
Neteribiz bilmey, qıyın halıbız.
Göñüreşip söz de aytsaq,
Gözübüzden qan bulan yaş al bara.
Gözlerinden büldür-büldür yaş salıp,
Dos-qardaşlar sama etsin qayğıbız
Haqdan madat tiley turup yalbara.
Ay tuvar arşnı yarıp,
Gün çığar dünyanı alıp.
Dünya malı dunyağa,
Geteyim seni alıp.
Seni de alıp geteyim,
Bulutdan üy eteyim.
Bulut üy buzulup,
Tüşüp getsem neteyim?
Bulutlar bürkev bizge,
Gel geteyik yerlege.
Sendeylege dos bolmak —
Ullu nasip erlege.
Zaman gelir
Zaman gelir – halk kürlükde yaşayğan,
Kızbaylağa töşek salmay töründe.
Namart biyler mısğılamas, horlamas,
Murdar itdey çirip yatar köründe.
Tenglilerim eler bu geng kırlanı,
Yırlar hali men yazağan yırlanı,
Yıllar yabıp, yansavlanğan sırlanı.
Er sözüne bek bolsun!
Anadan batır tuvgan yanğız er
Köp bolmasın, tek bolsun!
Köplerden onu nesi kem?
Çırmalışğan çıy yibekdey tüyülüp,
Er sözüne bek bolsun!
YIRÇI QAZAQ (KAZAK)
* * *
Boran köknü çarslap yurüy
Örge qarnı buralay.
Bir yırtğıç yimiq şol uluy
Bir de yaş yimik yılay.
Bir çirik qalqığa urup,
Salam bulan şurxullay,
Geç qalğan yolavçu bolup
Terezede tırqıllay.
Bizin buzuq mort izbabız
Paşman tunuq halında.
Nege bolduñ qart ababız
Çuw tereze yağında?
Avstriyanı tavları
Avstriyanı tavları
Aldinda ormanları.
Ciyip alip balaların
Tökdü bizin kanların.
Avstriyada men ölsem,
Kim cuvar meni?
Yangur yavar, suvlar ağar
Suv cuvar meni
Avstriyada men ölsem
Kim gömer meni?
Yangur yavar, suvlar ağar
Ot gömer meni
Yanaman, yanaman,
Oylap yanaman.
Ata-anadan ayrıldım,
Şoğar yanaman.
1915 yıl
TEMİRBOLAT BİYBOLATOW
***
Dünyağa teñ heç etmesmen
Gül çeçekli bawların,
Qıblamda görünegen
Ol haybatlı tawların.
Bulaqlar bulan suwların,
Qalın ağaçlıqların,
Özdenlikni köp süyegen
Xalıqımnı qılıqların.
ALİMPAŞA SALAVAT
Tarğu-Taw
Çaçal börklü bulutlardan biyikde
Tarğu-Taw bar, duşman batmas qaladay,
Laylay ete anasınday qart Kaspiy
Quçağına qısıp onu baladay.
Çaq çarslansa, bulutlağa baş urma,
Qopay, quwna, azat elni tawusan,
Duşmanlağa geri qaytmas qabursan,
Doslarıñnı cennetdey gül bawusan.
BAGAVUTDİN ASTEMİROW
Nasiplimen ölsem de
Ömürüm suwday ağıp,
Göñürt günüm batğan soñ,
Betim Qıblığa bağıp
Qara yerde yatğan soñ;
Bolmasam da geregiñ
Nehaq esge gelsem de;
Paşman bolsa yuregiñ
– Nasiplimen olsem de.
Tuwğan yurtum
Tuwğan yurtum meni Töbenqazanış,
Yaş yıllarım yibergenmen şo yede,
Şo yurt bulan dür busağız siz tanış
Bilesizdir yerleşgenni ne yerde.
Qışda qırcan, yazda insan sıyağan
Al betinde onu aybat tawlar bar.
Yay gelgende qızlar şaptal cıyağan
Aylanasın alğan yemiş bawlar bar.
Yurt yağağa yetgen yerde qıyılıp,
Yağalağa xaşıp ağa özenler.
Ozenlege, erten-axşam cıyılıp,
Xali-xalça cuwma tüşe gözeller.
Yaş çağımda, giççi yaşlar keplenip,
Neçe-neçe olağa suw çaçğanbız.
«Gesermen !» – dep biri çapsa belsenip,
Şalbarlarsız yurtğa xıylı qaçğanbız.
Oylap-oylap küstünemen men haman,
Oh, ne tiziv zaman edi yaş zaman!
* * *
Dünyanı bar sırın bilip, aylağa,
Yulduzlağa bağıp yollar salabız.
Tek bir-birde birçe yaşap turağan
Qurdaşlanı sırın bilmey qalabız.
* * *
Birevler bar suw tapmayğan içmege,
Birevler bar geçiw tapmay geçmege
Birevleni qardaş köp, dosu köp,
Birevlege yoldaş yoq sır çeçmege.
ABDULHAMİD TATAMOW
Endireyde Aq mecgit
Göñgüm yarıq...
Asiyatğa
Endireyge qar yawmağan, nür yawğan,
Şawlasında kirinemen kökleni.
Qar uçğunlar qonup, ernim bişire
– Süygenimdey öbemiken kök meni.
Endireyge qar yawmağan, nür yawğan,
Hawa taza, tınışıday qızımnı.
Qar elekden tögülegen yulduzlar
Yarıq ete meni ayaq hızımnı.
Endireyge qar yawmağan, nür yawğan,
İyire qış «Yibek Yolnu» çillesin.
Erden alıp, kökde yimik görsete
Aq mecgitni altın suwlu kellesin.
Endireyge qar yawmağan, nür yawğan,
«Qızıl Yarnı» töbesi aq çapğanday.
Allah aytıp, Cabrayıl malayik
Yurtnu üstüne aq qanatın yapğanday.
Endireyge qar yawmağan, nür yawğan,
Cuwamıken yurtnu esgi yarasın?
Boranlı yel, baliki, çayqap qaraydar
Soltanmutnu at baylağan karasın?!
Endireyge qar hasilli yawğan nür
Alğışımı elni cıyğan erleni?
Aq borannı içindegi qara yel
Qarğışımı yatlar sürgen yerleni?
Endireyge qar yawmağan, nür yawğan.
Göñüm yarıq, yulduzuday qızımnı...
Nasipli edim, ariw yaqlı bu boran
Basdırmasa artda qoyğan hızımnı.
BADRUTDIN MAHAMMATOV
****
Gündüzleni – gün yarık
Geçelerde – ay yarık.
Aynı günnü yarıgı
Küll alamga tarık.
Tek yarık bermey busa
Har adam erde özü,
Karangı bolar edi
Gündüz de yerni yuzü.
ATAV ATAYEV
***
Dünya – ullu ağam, inim,
Asxartawum, asil atam,
Aziz tilim, sıylı dinim,
Tas etmesem yoqdur hatam.
Dünya- issi anacanım,
Kawsar suwum, qaynar qanım
Vatanım, mülüm, makanım,
Hakılı durus hakanım.
Dünya – qattı qısğan belim,
Haşıq dosum, harsız çerim.
Qazim degen gerti atım,
Şu kağızda qoyğan xatım.
KAZİM KAZİMOW
***
Ata yurtum,
Yanğıyurtum,
Başlap sende baş abatım alaman.
Yarıq Ayda,
Cennet maydan
Gözelligiñ görüp hayran bolaman.
Ülduzday aq
Egip buraq,
Töşüm açıp issi qıbla yellege,
Uçup birden
Gön kökleden
Oylarımda getemen yat ellege.
Onda gözel…
Tek bar bir el,
Bir yaqlarda canğa aziz bar bir yurt —
Aziz elim,
Tuwğan yerim,
Yollarımda mayaq bolğan Yañıyurt.
Sürgün
Paça-biyler neçe asru alyakta,
Duvan gesip namusğa bek erlege,
Kıtağanday yaşav ana topurakda,
Yibergen bolğan sibir ellege.
Şo vaktiler tarihde kalsa da,
Xalkım özü kaytğanhali şo günge,
Vatanında yaşav erkin bolsa da,
Köpler özler getip tura «sürgünge».
GEREYXAN AJİYEW
Ana
Ana degen gül çeçekdir yazbaşgı,
Narista başlap yangan yarıktır.
Ana kollar basar yaşın bavruna,
Avletine ömür boyu tarıkdır.
Kepekge de tiymes edi dünyabız,
Ana yorar algışlardan tolmasa.
Avletlenı içgen sütü haramdir,
Anasını göngün alıp bolmasa.
NÜRIYANA ARSLANOVA