Loading ...
«Bahasız darman»
Dağıstan kitap Dagestan basmaxanada ötgen yıl şulay atı bulan belgili curnalist wa yazıwçu Abas Mamayewni proza kitabı çıqdı. Borağanlı Abas Mamayewni qumuq oxuwçuğa tanıtma tarıq tügül dep esime gele. Onu «Borağan masxaralar», «Qaysı haqıllı» degen kitapların oxuwçu köp süyüp qabul etdi wa qoldan-qolğa berilip oxulup da turdu. Ayroqda onu qısğa, masxara xabarları oxuwçunu kepin geltire, başğalağa da awuz söz bulan xabarlama muştarlı ete.
Avtor bu kitabı da yañı, qısğa xabarlarından başlana. Qucurlu wa qurç manaları bulan yazılğan bu qısğa xabarlar oxuwçunu tergewün tartacaq. Şoğar sebep – awtornu özünü yaşaw sınawu, har-bir giççi ahwalatğa da tergewlülügü, tilini pasihligi wa oxuwçu añlayğan küyde çeber, tınç añlayğan til bulan yazılğanlığı. Abas Mamayewni masxara xabarlarını igiti Alis ağaw xalqnı arasında artdağı waqti köp yayılğan ekiyüzlü yalağaylanı külküge, mısğılğa tutma bek usta. Xabarlanı harisinde yaşawdan alınğan bir oy, pikru bar, nasihat bar. Alis ağawnu teren haqılı, yaşaw sınawu bizin xalqnı xasiyatlarına, adatlarına asaslanıp, oxuwçunu haqılğa üyrete, qılıq-öruqda yurüme çaqıra.
Kitapnı ekinçi bölügünde awtornu aslam xabarları yerleşdirilgen. Munda da awtor yalağaylıqnı, aysenilikni, tüzlükge art bergenleni sögüp, külküge, irişxatğa salıp, laqırğa olturğan yerinden turup qaçarday halğa sala. Abas Mamayew – yaşawnu yaxşı bilegen, har türlü yaşawluq masalalanı özü his etip, üreginden ötgerip çeber küyde oxuwçuğa yetişdirip bolağan awtorlanı birisi. Ol yaşawda taza qılıqlı, asil, rahmulu adamlanı tarbiyalawğa baqdırılğan özünü oyların, pikruların, qastların, xıyalların xabarlarını igiti Alis ağawdan taba oxuwçuğa yeñil küyde, çeber söznü tasiri bulan yetişdire.
Awtor ata yurtu Borağannı bir de esinden taydırmay. Örde esgerilgenlerinden qayrı, «Borağanlılar», «Borağan namus» degen kitaplarını atları, orusça çıqğan «Borağanlı Alisni masxara xabarları» degen kitabını atları da şoğar şahatlıq ete. Abas «Üç yüwuq» degen pesanı, «Borağanlı Bora» degen romannı awtoru da dür.
Kitapnı baş betlerinde filologiya ilmulanı kandidatı, adabiyatçı Salaw Aliyew wa Dağıstannı xalq yazıwçusu Kamal Abukow bu kitapnı haqında yazğan sözleri bar. «Hali enni Qaziqumuqlu Kurklige, Derbendi Şimige, Qazanışlı Qahirge wa olay xalq filosoflarına Borağanlı Alisni de qoşma yaray», – dep yaza S. Aliyew. «Bırınğı zamanlardan berli de Borağan yurt özünü itti masxaraları bulan Qumuqtüzge de, Mıçığış İçge de geñ küyde belgili bolğan. Hatta borağan gözel qızlağa gözü qarağan cahiller de Borağanğa olanı artıq ötkür masxaralarından tartına turup gele bolğan dep xabarlaylar. Atqay ağaw: «Borağan–qumuqlanı masxara töbesi»,- dep, ozoqda, nehaq aytmağan», – dep yaza K.Abukow.
Abas Mamayewni bu yañı kitabı – qumuq adabiyatnı bezendirecek, bayındıracaq görmekli qoşum. Abas Hüseynowiçni yañı kitabı bulan qutlay turup oğar sawluq wa uzaq ömür yoraybız.
YA. Biydullayew.