Loading ...
КЪУМУКЪНУ КЪУМУКЪГЪА ЧЕЧГЕН СЫРЫ
Яратгъаным сюйсе бизин къайтарыр
Оьзденлери къулгъа дёнген Къумукъгъа.
Кёп юхладыкъ, тек гьали
Мен уявман, сен – айыкъ.
Гел, бугюн бир-биревню
Гёзлерине къарайыкъ.
Къул-къараваш тюгюлсен,
Тюгюлсен гьакъылгъа мукъ.
Сени къумукълугъунга
Не болуп къалгъан, къумукъ?
Атангны ер этмединг,
Гьалал тувдунг ананга...
Тек юрегинг ярыла
Къарасанг айлананга.
О дюньягъа гетгенли
Атолу дейген къартларынг,
Тавушдан тайып бара
Шагьар болгъан юртларынг.
Геметёбенг гёрюнмей
Гемелерим байлама.
Къазиюртунг, Шаванг ёкъ,
Геземе, дос сайлама.
Тёбенгни ким чёкдюрдю,
Ким от салды геменге? –
Къардаш къардашны сатып
Чыгъардай сенге-менге?
Бийдаякъ дейген сыйлы
Къушунг къайда, къумугъум?
Минкюллю къой байытгъан
Къошунг къайда, къумугъум?
Чинден чыкъгъан «Чилле ёл»
Макътагъан Анжинг къайда?
Семендер къапусуна
Элтеген канзинг къайда?
Къара ерден къош этип,
Акъ булутдан – ювургъан,
Бу якъдан Макъсуманны
Йылкъылары чубургъан...
Туякъ тавушгъа тынгла,
Ат кишневге къулакъ ас:
Намусунг юхлай буса,
Ягьынг уянмай къалмас!
Йыллар, ёллар айыра
Халкъны душманын-досун.
Гиччи халкъ кютме болмай
Уллу ёлну намусун...
Тарихинг тарт-соз этип
Ким тебине гелмеген?!
Девюрлер кюлге дёнген,
«Дербент-наменг» оьлмеген.
«Чилле ёлну» чылгъыйын
Туякъ булан тарагъан –
Къайсы якъдан яв гелсе,
Башлап сени туврагъан...
Чечегинг чалып, таптап
Къойгъан нече мунгайтып.
Тюп тамурунг гюч берип,
Тургъансан къайтып-къайтып.
Яшав демек – тайгъакъ ёл,
Ким оьрленген сюрюнмей?
Таргъунг булан Чирюртунг
Къургъан устанг гёрюнмей.
Хазар денгизинг сайгъакъ,
Хазнанг азгъан, хотунг ёкъ.
Кааба Ёлун гёрсетген
Камари – сыйлы отунг ёкъ.
Къазакъ эрлер тав-ташгъа
Къазгъан васият булан
Торайдынг сен, къумугъум,
Чомарт хасият булан...
Бугюн халкъынг гётерген
Бийинг ёкъ, шавхалынг ёкъ.
Тек оьзденмен деп айтып
Макътанардай гьалынг ёкъ.
Башынгдан садагъадыр –
Бетлемейик тирлигинг...
Къайда сени алдынгъы
Бавур этдей бирлигинг?
Оьз-оьзюн ким де сюе,
Арив болмас оздурсанг.
Бутагъынг емиш бермес,
Тамурларынг аздырсанг.
Гюнбетлеринг гюренли,
Кант чалына канадан...
Миллет аздыргъан улан
Тувмай къалсын анадан!
Авулунг-хоншунг гюллеп
Бай болма къаст этгенсен...
Тек Къазагъынг кюйлеген
Къомузунг тас этгенсен!
Элден-юртдан не пайда
Адамман деп яшайгъан –
Юрекде хуртунг болса
Адамлыгъынг ашайгъан?!
«Ат минген айман тюзюнг,
Атынг чайгъан денгизинг...»
Айнанайынг чалынмай,
Эшитилмей Айкъазинг.
Къазакъ йырым къавшалды,
Тек къайнашмады къанынг.
Гьакъылынг гьатдан озгъан, –
Гёрюнмей Дели Османынг!
Ят ятгъа ян тартгъанда,
Кимде эди сени гьайынг?
Могила Магомед-Апенди Османова
Неге сыйдан тюшюрдюнг
Хасай булан Нугьайынг?!
Пача тах баш ийсе де,
Сен аздырдынг абурун:
От басмагъан, тот басгъан
Апендингни къабурун!
Эки дюньяны къошгъан
Эндирей деген шагьар...
Акъташда намаз къылгъан
Гьаждан къайтагъан шагьлар...
Мечеть в с. Эндирей
Къумукъланы айтылгъан
Ата юрту – Эндирей
Он эки межгитини
Онусундан къар кюрей!
...Я, сен чи къул тюгюлсен,
Тюгюлсен гьакъылгъа мукъ,
Азиз ана тилинге
Не болуп бара, къумукъ?!
«Ягъасы сай», – дей эди,
Гьали ортасы да – сай:
Къайсы тилде сёйлежек
Жыйынынг болса Яхсай?
Ярты дюнья сыр чече
Сени ана тилингде.
Айып сагъа – оьз тилинг
Унутсанг оьз элингде.
Ким гьайдагъан, ким сюрген,
Къара, ач гёзлерингни, –
Инараллар оьсдюрген
Индырлы тюзлерингни?
Отлавларынг – чубурув,
Чачыв майданынг – жабар...
Сени оьз топурагъынгда
Сенден башгъа ким де бар!
Алып сатагъан да бар,
Сатып алагъан да бар...
Къабур ташларынг таптап,
Бичен чалагъан да бар!
Сен парахат юрюйсен,
Гьайсызлыкъ бар юзюнгде.
Къабурунг къазма сама
Ер къалгъанмы Тюзюнгде?!
Гёзюнге май битгенми,
Гён битгенми гёнюнге? –
Тюшден сонг гюн гёргенлер
Багьа гесди гюнюнге!
Ялгъан къоймады сени,
Гьар абатда бир сатды.
Темир тегенек болуп
Аргъумагъынг акъсатды.
Талайынга тувмадан
Ятмысан сен, къумугъум?
Алтын ери урлангъан
Атмысан сен, къумугъум?!
Сен кёпге чыдагъансан,
Энни муну да гётер:
Ач гелген тиленчиден
Тойгъан къумукълу бетер!
От герек эди сагъа
Юрек тотун чаягъан.
Ярагъа къуйгъан туздай
Гьакъылынгны жыягъан...
Сатил таш болуп турмай,
Болуп гелгенге – мамукъ,
Къумукъну шу гьалына
Айыплы сенсен, къумукъ!
...Юрегинг ачытса да
Зек чыкъгъан шу сёзюме,
Шу сёзюмню инг башлап
Айтдым мен – оьз-оьзюме...
1987. Адильянгыюрт.
3. Батырмурзаевни къабурунда биринчилей охулгъан.
Бадрутдин Магьамматов