Ülke xasiyatlı millet qalarmı?
Qumuqlanı madaniyatını halı dewletlikni saqlawunu indikatorudur
Biraz alda göterilgen quwun, endi eşitilmey. Qızışıwlar söngen – ayıq haqıl bulan oylaşma zaman gelgen. Bizin saw Qumuq milletni namusun tüpge urğan adamlanı biz cawapsız qoymayıq. Bir yayağıbızğa ursa, xalqlanı aralıqları buzulmasın dep, ekinçi yayaqnı qapaslama hazirlemeyik. Lap da ahamiyatlısı bu işde biz törege göre durus ekenikdir. Olay bolğan soñ, töre beregen imkanlıqlardan özübüznü qısmayıq, olanı qollayıq.
Töreli cawap nege ahamiyatlı?
Bizin millet götergen topuraq mas’ala uçun bizden birler tış ülkelege işleygen, satılğan xalq etme qaradı. Onu bulan bitdirip qoymay, milletibizni üyu-ojağı yoqlar bulan teñleşdirip, külküge salma qast etdiler.
Belgili yırda aytılağan küyde, hey xalq, qaçan bizin esibiz cıyılajaq? Qaçan bir gün bizge tağılağan atlağa qarap, daw bolmasın dep, maslahat salıp turajaqbız?
Biröw de aytmay tutup biröwnü tüyme gerek dep. Olay zatlanı üyu-ojağı yoq, dewletsizler ete. Bizin milli dewletibiz bolmasa da, biz milletbiz. Bu söz halgi zamanlarda yañız xalqnı añlatıp qoymay, ülkü degen ma’nada qollana. Qumuq xalqğa öz madaniyatın, ülkeçi xasiyatın saqlamaq uçun, bu yolda töreli abatlardan qayrı dağı abat alma gerekmey.
Biz dewlet xasiyatlı milletbiz, törege göre öz gerekleribizni yaqlamaq bizge borçdur. Bu küyde etilgen işler bizin xalqnı paçalıq mentalitetge baylawluğun dağı da güçletejek.
Qahpalar öz atın başğalağa tağar
Taw milletler bulan topuraq mas’ala sayalı buzuq aralığıbız bolsa da, olanı günahsız xatirin qaldırağan laqırtlar yurütmege bizge oşamay, barı da zatnı törege göre çeçmege bizge bizin dewlet mentalitet ta’sir ete.
Tawlulanı arasında Qumuqlanı köp qardaşları bar, o sayalı bir it hawlağan dep, saw milletni yamanlı etmege yaramas. Amma hawlağan itge de, artı-yerli haplamay, insan (dewlet) darajada cawap bermege tarıq. İt xapsa, onu adam xapmas, tek cazasız da qoymas. Bizin it xapdı, hali biz oğar qodu salağan gezik geldi.
Qumuqlar çaqda-çaqda ayta, lap da ullu qahpa barından da bek qahpa değen atnı başğalağa tağıp qıçıra dep. Bu işde de olay. Kim satılğan busa, ol başğalağa o atnı berme süyup harakatlana. Tek biz añlayğan küyde, sawlay millet satılıp bolmay, ayrı adamlar bola.
Qumuq millet ayıplanmağa heç bir qolaysız zat etmegen. Har zaman da halal bolup, kömek gerekge, har bir tilep gelgenge, tilewün qabul etgen. Bizin millet zulmuğa qarşı, azatı geñ camiyat tizgen sayalı, erkinlikge sağınğan adamlar bizge göçgen. Bu iş de bir zatnı añlatadir. Bizin artıwubuz bizin xonşulağa ülgü bolup, ülkede neçik bolmaqnı görsetgen. O uçun bizge göçe, biz göçmeybiz. Amma bu işde bizin madaniyatnı azatlığın wa dewlet darajasın saqlamaq bizge zor bek tarıqlıdır. Bizin ülküçü mentalitetibiz bolmasa, bizin tüzler de zulmu örlüknü alğan yerlege aylanajaq. Olay bolğan soñ, saqlanayıq, cawap bereyik!
Mikail Töbenawullu